Μεγαλύτερος των Ελλήνων ο Μέγας Αλέξανδρος

Το κοινό, που συμμετείχε στις ψηφοφορίες στον σχετικό διαγωνισμό του τηλεοπτικού σταθμού Σκαϊ, αποφάσισε. Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας όλων των εποχών. Για την ακρίβεια δεν επέλεξε τον Μεγάλο Αλέξανδρο, αλλά τον Μεγαλέξανδρο. Δηλαδή δεν επέλεξε τόσο την ιστορική προσωπικότητα, αλλά το προσωπό το μεγαλωμένο από τον θρύλο. Η γοργόνα στις επίμονες ερωτήσεις της θα συνεχίζει να λαμβάνει καθησυχαστικές απαντήσεις: «Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;» «Ζει και βασιλεύει». Έχουμε γράψει σε προηγούμενη ανάρτηση, ότι φαινόταν να κυκλοφορούσε η φήμη να ψηφιστεί ο Μέγας Αλέξανδρος για να «μην μας τον φάνε οι Σκοπιανοί», μια προσέγγιση, που κατά την γνώμη μας έχει αρνητικές συνέπειες και για την εξωτερική μας πολιτική (μεντιοποίηση), και για την προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και για όλους αυτούς, που τον επέλεξαν πέρα από εθνικο-ιδεολογικές σκοπιμότητες. Τούτων λεχθέντων, σεβαστή η γνώμη τους.

Η προσωπική μου γνώμη είναι -και αυτό ενισχύει την πεποίθησή μου περί ύπαρξης «γραμμής»- ότι στο κάτω κάτω η παρουσίαση του κ. Σμαραγδή δεν ήταν και τόσο καλή. Για να μην είμαι άδικος μαζί του, απ’ όλες τις παρουσιάσεις, που είδα, μού άρεσαν μόνο αυτές που έγιναν από πανεπιστημιακούς. Ενδεχομένως στην συγκεκριμένη περίπτωση να ήταν καλύτερο ο κ. Σμαραγδής να σκηνοθετούσε παρά να παρουσίαζε το πορτραίτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο Μεγαλέξανδρος «εκδικήθηκε» για τους Περσικούς Πολέμους, συνέπασχε με τους άντρες του (στην έρημο δεν δέχθηκε να πιεί το νερό, ενώ αυτοί διψούσαν), ήταν πρωτεργάτης στην πολυπολιτισμικότητα.Μπορεί, αλλά ο Μέγας Αλέξανδρος, πέρα από αυτά, σκότωσε τον καλύτερό του φίλο (ω, συγγνώμη όχι αυτός το μεθύσι), αναστάτωσε πολιτισμικά κοινότητες (θυμάμαι το ντοκυμανταιρ Στα Βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που πρόσφερε η Καθημερινη, όπου ο Μ. Αλέξανδρος στην Ασία παρουσιάζεται ως μπαμπούλας για τα παιδιά, που δεν τρώνε και -σημαντικότερο-στις ζορωαστρικές κοινότητες ως κάποιος που ήθελε να τις διαλύσει. Αυτό, που βλέπουμε εμείς ως πολυπολιτισμικότητα, οι ζωροάστρες το βλέπουν ως καταστροφή, όπως έχουμε εμείς ιστορίες με άνομες ενώσεις Ελληνίδων με Οθωμανούς με σκοπό να καταστρέψουν το γένος μας), επίσης έφερε στην Ελλάδα περσικά αυλικά ήθη και έθιμα, όπως την προσκύνηση των αρχόντων. Ενδεχομένως περσικής καταβολής να είναι και οι πληθυντικοί ευγενείας και οι διάφοροι -ότατοι, που μέσω του Αλεξάνδρου και των επιγόνων του διαδόθηκαν προς την Δύση.

Στην τελική συζήτηση αναπτύσσονταν τα επιχειρήματα υπέρ και κατά του Αλεξάνδρου, μέχρι που ξεδιπλώθηκε το μεγαλύτερο: Ο χάρτης με την αυτοκρατορία, που έφτιαξε. Μάλιστα! Εαν είναι, όμως, έτσι γιατί να «παραδεχθούμε» τον Αλέξανδρο και όχι τους Ρωμαίους; Αυτοί πρέπει να είχαν μια πιο εδαφικά εκτεταμένη και σίγουρα μακροβιότερη αυτοκρατορία. Το ύστατο επιχείρημα, λοιπόν, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την γενικότερη αντίληψη, που έχουμε υιοθετήσει για την ιστορία του τόπου μας (θα έπρεπε να βάλω και του λαού μας, αλλά θα δείτε πως είναι καταχρηστικό). Μαχες για την απελευθέρωση από τον κατακτητή. Κανείς δεν αρνείται την σημαντικότητά τους, αλλά στον τόπο αυτό δε έζησαν μόνο πολεμιστές ή εάν θέλετε ακόμα και οι πολεμιστές είχαν και άλλες ιδιότητες. Για αυτά ποτέ δεν μάθαμε. Δεν μάθαμε επίσης και για ειρηνικότερες, αλλά εξίσου σφοδρές και σημαντικές «μάχες»: ιδεολογικές, κοινωνικές, οικονομικές, ιδεών. Ακόμα και για όσες διδαχθήκαμε, δεν διδαχθήκαμε απλώς την ιστορία του νικητή, διδαχθήκαμε ότι ο ηττημένος ήταν από την αρχή λανθασμένος κλπ, σκεφτείτε, για να μείνουμε στα σχετικώς ανώδυνα, πώς παρουσιάζεται η αντίθεση Βαρλμιστών Ησυχαστών -και μιλάμε για τον ίδιο λαό και Έθνος. Ακόμα και στην Τουρκοκρατία, οι Έλληνες δεν κοιμόνταν και ξυπνούσαν με μοναδική τους σκέψη το πώς θα απαλλαγούν από τους Τούρκους. Είχαν επίσης χαρές, προβλήματα, ερωτεύονταν, εμπορεύονταν, ανέπτυσσαν θεωρίες κλπ. Όπως γράφει και ο κ. Μανδραβέλης, συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, η ιστορία περιορίστηκε στην εθνική ολοκλήρωση. Ούτε καν θα λέγαμε: περιορίστηκε απλώς στην εδαφική ολοκλήρωση. Από την άλλη η αποκλειστική σχεδόν ταύτιση της ελευθερίας με την ύπαρξη όμοιας κυβέρνησης και της ανελευθερίας με την ύπαρξη ξένης μας εμποδίζει να εμβαθύνουμε ή να δίνουμε απλουστευτικές απαντήσεις. Έτσι είμαστε ικανοί να θεωρήσουμε ελεύθερο έναν λαό, τον οποίο η κυβέρνησή του τού στερεί τις ελευθερίες και τα δικαιώματά του και δείγμα προσπαθειών υποδούλωσης τις όποιες προσπάθειες επέμβασης να ανατραπεί το καθεστώς αυτό για ένα που θα τις σέβεται. Εννοείται, φυσικά, ότι με τέτοιες υπεραπλουστευτικές αντιλήψεις, συζητήσεις όπως αυτή περί θετικής και αρνητικής ελευθερίας δεν μπορούν να γίνουν.

Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι κομμάτι της Ιστορίας μας, είτε μάς αρέσει είτε όχι. Επίσης ήταν και άνθρωπος. Με τα προτερήματά του και τα ελαττώματά του. Ούτε άγιος, ούτε σφαγέας των λαών (τουλάχιστον περισσότερο ή λιγότερο από άλλους). Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν χρειάζεται ούτε την χλεύη των «αντιεξουσιαστών» για να κατακριθεί στο Δικαστήριο της Ιστορίας, ούτε τον «λιβανωτό»  των «με γνήσιο DNA Ελλήνων» για να δρέψει δάφνες δόξας. Αντιθέτως, εμείς χρειαζόμαστε να ξέρουμε την πραγματική ιστορία, τόσο του Μ. Αλεξάνδρου και των άλλων, όσο και των απλών ανθρώπων, αλλά και των ιδεών τους κλπ.

Τέλος, παρ’ όλο που φαίνεται να υπάρχει αντίφαση, νομίζω ότι είναι εθνωφελέστερο να διδάσκεται η ιστορία αποστασιοποιημένη από την εργαλειακή αντίληψή της ως «δεκανικι» διαμόρφωσης της εθνικής συνείδησης.